سنگ گرانیت یکی از رایج ترین و قدیمی ترین سنگ های ساختمانی است که اکثر مردم با آن آشنا هستند. سنگ گرانیت دارای بافتی درشت دانه با کریستال های درشت و درهم تنیده از کوارتز نیمه شفاف تا مایل به سفید، فلدسپات سفید تا صورتی تیره و میکاها و آمفیبول های تیره تر است. بلورهای آن تقریبا هم اندازه هستند و رنگ آن نسبتا روشن است. علاوه بر این گرانیت ها فاقد هر گونه رگه یا فسیل هستند.
با وجودی که اکثر گرانیتها با این توصیف مطابقت دارند، ممکن است برخی از آنها مانند سنگ گرانیت سبز جنگلی دارای بافت و ظاهر متفاوتی از دیگر گرانیت ها داشته باشند که به علت تفاوت در کانی ها و تفاوت های ظریف در بافت آنها است.
دو کانی اصلی تشکیل دهنده گرانیت کوارتز و فلدسپات است که مخصوصا فلدسپات بسته به نوع آن می تواند از سنگی به سنگ دیگر به شکل متفاوتی ظاهر شود. ساختار سنگ گرانیت از کانی های کوارتز، میکا، فلدسپات و آمفیول و برخی دیگر از مواد معدنی کمیاب است. رنگ کانی های تشکیل دهنده سنگ گرانیت عبارتند از:
کوارتز معمولا در سنگ گرانیت به صورت شفاف و خاکستری روشن مایل به سفید ظاهر می شود. در سنگ های گرانیت صیقلی گاه احساس می کنید که می توانید زیر سطح سنگ را هم مشاهده کنید. این حس به علت شفافیت کریستال های کوارتز است که به شما امکان می دهد مابین آنها را ببینید.
در برخی از سنگهای گرانیت ممکن است کریستال های کوارتز دارای مقادیری ناخالصی باشند و به رنگ های خاکستری یا سفید مات درآیند. اما در هر صورت کوارتز مهم ترین نقش در روشنی تم سنگ گرانیت را ایفا می کند.
ترکیبی از مواد معدنی مختلف است که به دو دسته اصلی تقسیم می شود: پلاژیوکلاز فلدسپات و پتاسیم فلدسپات. این دو نوع فلدسپات کاملا با یکدیگر متفاوت هستند و از نظر ظاهری نیز می توانند تفاوتهای چشمگیری با یکدیگر داشته باشند. حال لازم به ذکر است که ممکن است در یک سنگ گرانیت بیش از یک نوع فلدسپات وجود داشته باشد.
حال پتاسیم فلدسپات در گرانیت بیش از پلایوکلاز وجود دارد، اما هر دو رایج هستند. دانستن تفاوت بین این دو دسته فلدسپات برای تشخیص سنگ گرانیت نیاز نیست اما دانستن تفاوت های آنها در شناخت بهتر سنگ می تواند کمک شایانی به شما کند. هر دو نوع فلدسپات می توانند سفید باشند اما پتاسیم فلدسپات معمولا به رنگ های صورتی روشن یا حتی تیره مایل به قرمز است.
رایج ترین کانی های جانبی که در گرانیتی وجود دارند میکاها و آمفیبول ها هستند. میکاها موسکویت یا بیوتیت هستند. موسکویت بسیار روشن و شفاف است در حالی که بیوتیت بسیار تیره است. آمفیبول ها نیز گروهی از مواد معدنی هستند که به صورت بلورهایی تیره در سراسر سنگ گرانیت پراکنده اند.
تاکنون همه چیز را راجع به سنگ گرانیت از ساختار تشکیل دهنده، کانی ها، ویژگی های ظاهری و …بیان کردیم. در اینجا نیز توضیح مختصری راجع به فرآیند تشکیل آن بیان می کنیم. تشکیل سنگ گرانیت یک فرآیند جذابی که از چند قانون ساده پیروی می کند اما به میزان زیادی در جزییات با یکدیگر متفاوت اند که باعث ایجاد سنگ های گرانیت مختلف می شود.
گرانیت از سرد شدن آهسته ماکمای فلسیک غنی از سیلیس در زیر سطح زمین تشکیل می شود. ماگمای فلسیک به داخل سنگ های کم عمق نفوذ کرده و در آنجا سرد می شود و در نتیجه کریستال های نسبتا بزرگ کوارتز و فلدسپات و کانی های جانبی آمفیبول تشکیل می شود.
از آنجا که ترکیب ماگما از یک گرانیت تا گرانیت دیگر یکسان نیست و محیط اطراف نیز یکسان نیست، نحوه تشکیل کریستال ها با یکدیگر متفاوت می شود. اگر سنگ اطراف نسبتا خنک باشد، بلورهای تشکیل شده احتمالا کوچکتر خواهند بود. چون زمان سرد شدن کم می شود.علاوه بر این از آنجا که گرانیت به صورت یک توده جامد تشکیل می شود، هیچ گونه رگه و نواری درون آن وجود ندارد.
بزرگترین توده های گرانیت که در سطح زمین یافت می شوند، در رشته کوه ها استخراج شده اند. که سنگهای زیرزمینی به سمت سطح رانده شده اند و در این صورت صفحات گرانیت بالا آمده و با فرسایش و باد و عوامل طبیعی در معرض هوا و سردشدن قرار می گیرد. به این ترتیب این سنگ از معادن ایران، استرالیا، برزیل، هند و…استخراج می شود.
این سنگ در هر منطقه دارای ویژگی ها و ظاهر متفاوتی است. هر کدام ویژگی های ظاهری و ساختاری را مواد معدنی را به خود می گیرد که در منطقه استخراج آن بیشتر وجود داشته باشد. به عنوان مثال گرانیت ایران عمدتا دارای تم سفید و مشکی دانه دار است.
ساختار تشکیل دهنده سنگهای طبیعی تاثیر بسیار زیادی در خصوصیات ظاهری و فیزیکی سنگ دارد. شکل ظاهری و رنگ سنگ گرانیت اطلاعات بسیار زیادی را می تواند از ساختار سنگ بیان کند. میزان و مواد معدنی موجود در ساختار آن ظاهر سنگ را تا حد زیادی تغییر می دهد.
ماگمایی که سنگ گرانیت از آن تشکیل می شود دارای کانی ها کوارتز، فلدسپات و میکا،آمفیول و برخی مواد معدنی دیگر است. ترکیب معدنی گرانیت به این صورت است که ۲۰ تا ۶۰ درصد کوارتز و ۳۵ تا ۹۰ درصد نیز فلدسپات قلیایی است.عمدتا ازفلدسپات وکوارتز، با مقادیرکمی ازمیکا وآمفیبول ودیگرمواد معدنی تشکیل شده است.
فلدسپات: ماده معدنی ای که به وفور درگرانیت وجود دارد. رنگ آن معمولا: خاکستری، سفید، صورتی و مایل به قرمزاست.
کوارتز : ماده ی معدنی شفافی که بی رنگ و یا خاکستری است.
آمفیبول: دارای جلای شیشه ای و به رنگ تیره هستند.
میکا:گروهی از ورق های سیلیکات آلومینیوم به همراه سدیم و پتاسیم.
گرانیت دارای ویژگی های متعددی از جمله دوام و ماندگاری بالا، استحکام بالا، مقاوم در برابر حرارت، ضربه و خش، جذب آب ناچیز و..است که آن را مناسب برای استفاده در قسمتهای مختلف ساختمان کرده است. حال در ادامه به توصیف مفصل هریک می پردازیم:
ازآنجایی که سنگ گرانیت (Granit) دارای تراکم مولکولی زیادی ازمواد معدنی سخت است؛ ازسرسخت ترین سنگ های ساختمانی به شمار می رود. از این روجهت برش آن ازماشین های برش مجهز به الماسه های مخصوص طی چندین مرحله استفاده می شود.
گرانیت به علت سختی زیاد در برابر سایش بسیار مقاوم است. اما پس از ساب توسط پالیشرهای مرغوب سطح صیقلی بسیار زیبایی از خود به نمایش می گذارد.
گرانیت به اندازه کافی قوی است. بنابراین وزن قابل توجهی را می تواند تحمل کند.
اگر بخواهیم برای گرانیت ویژگی منفی نام ببریم وزن بالای سنگ است. از طرفی چون سنگ توپر و بدون تخلخلی است وسطح صاف و یکدستی دارد به راحتی به ملات و سیمان نمی چسبد.
از این رو احتمال جدا شدن سنگ و سقوط آن زیاد است. بنابراین برای سنگ نما در ساختمان های مرتفع گزینه های بهتری همچون انواع تراوتن پیشنهاد می شود. همه ی سنگ کاران جهت افزایش ایمنی کارخود به هنگام استفاده ازسنگ های گرانیت برای دیوار، از گیره های اسکوپ کمک می گیرند. به این ترتیب خطر رها شدن سنگ کمترخواهد شد.
همچنین ازگرانیت های خرد شده ( سنگدانه های گرانیت ) درراه سازی، راه آهن، پایه ها و قسمت هایی که نیاز به پرکردن دارد استفاده می شود.
وزن مخصوص سنگ گرانیت ۲۸۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب است.
یکی دیگر از ویژگی های سنگ گرانیت گاز رادون موجود در آن است که امروزه با انجام برخی آزمایشها متوجه شده اند که میزان آن در حدی نیست که سرطان زا بوده و برای سلامتی مضر باشد. اطلاعات کامل راجع به این موضوع در مقاله بررسی رادیواکتیویته سنگ گرانیت بیان شده است.
به این ترتیب پاسخ پرسش های زیر به صورت زیر است:
گرانیت مستحکمترین و سختترین سنگ ساختمانی است. به همین خاطر به خوبی می تواند در برابر خش، ضربه و ساییدگی مقاومت کند. علاوه بر این در برابر مواد اسیدی نیز مقاوم است. این خواص گرانیت آن را مناسب مکان های پرتردد و در معرض آسیب کرده است.
مانند هر سنگ دیگری سنگ گرانیت نیز احتمال آسیب دیدن آن به مرور زمان وجود دارد. به عنوان مثال ضربه های شدید می توان با عث ترک برداشتن سنگ گرانیت شود. البته قابل ترمیم است. اما در صورت استفاده صحیح آسیبی نمی بیند. علاوه بر این در صورتی که سنگ گرانیت به خوبی آب بندی نشود احتمال لک شدن آن بیشتر می شود.
بله مانند هر سطح دیگری کانتر گرانیت نیز نیاز به نظافت و مراقبت دارد. علاوه بر این در سطح سنگ ممکن است منافذ ریزی وجود داشته باشد که محل تجمع باکتری هاست. برای نظافت سنگ گرانیت نیز باید از پاک کننده های غیر اسیدی استفاده کرد.
از آنجا که گرانیت تخلخل بسیار کمی دارد، در اغلب موارد گرانیت لکه نمی شود. اما برخی از سنگ های گرانیت در صورتی که در تماس طولانی با رطوبت قرار بگیرند، ممکن است لکه شوند و رطوبت به داخل آن نفوذ کند. علاوه بر این به عنوان مثال احتمال این اتفاق در سنگ های گرانیت روشن بیشتر از گرانیت ها تیره است یا حداقل نمایان تر است. به طور کلی برای نگهداری از سنگ های طبیعی همواره باید در صورتی ریختن آب یا هر ماده دیگر بلافاصله تمیز شود در صورتی که زمان طولانی روی سنگ باقی بماند سنگ لکه می شود.
گرانیت سنگ سختی است. به همین خاطر حتی تیغه چاقو هم آن را نمی خراشد. تنها در صورت خراش دادن آن با ابزارهای مخصوص که مخصوص سنگ است خراش داده می شود.
مقاومت گرانیت در برابر حرارت تا دمای ۱۵۰ تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد است. اما در برابر تغییرات دما(گرم و سرد شدن) مقاوم نیست و احتمال ترک خوردن آن وجود دارد.
تخلخل اغلب سنگ های گرانیت روبه صفر است. در برخی که سختی آنها به مانند سختی الماس است میزان تخلخل کمتر است و در برخی دیگر بیشتر است. برای گرانیت ها که تخلخل بیشتری دارند، ضد آب می شوند تا برای استفاده در مکان هایی مانند کانتر مناسب شوند.
لغزندگی سنگ گرانیت به نوع پرداخت آن بستگی دارد. در صورتی که صیقلی شود، بله لغزنده است. اما در صورتی که پرداخت های تیشه ای و فلیم روی آن انجام شود، لغرنده نبوده و برای کفپوش و پله گزینه مناسبی است.
کوپ سنگ گرانیت نیز مانند دیگر سنگ های ساختمانی پس از استخراج از معادن به کارخانه های فرآوری کننده انتقال می یابد. سپس در آنجا براساس نیاز مشتری به ابعاد مختلفی برش داده می شود. ابعاد سنگ گرانیت معمولا به صورت تایل و طولی است. البته در برخی از سنگ های گرانیت مانند گرانیت سبز جنگلی اسلب آن نیز متقاضی دارد. علاوه بر این پرداخت های مختلفی روی سطح این سنگ قابل اجراست که از جمله آنها عبارتند از: صیقلی، مات، فلیم و تیشه ای
در میان سنگ های ساختمانی سنگ چینی همانند گرانیت سنگ مستحکمی است که در برابر شرایط نامساعد جوی، مقاومت خوبی از خود نشان می دهد و با توجه به تراکم بالا و درصد تخلخل بسیار کم، قابلیت انواع پرداخت را داشته و برای تمامی قسمت های داخل وبیرونی ساختمان قابل استفاده می باشد. البته در مقایسه با گرانیت کمی ضعیف ترو در مقایسه با سنگ مرمریت قوی تر می باشد. اما شبیه ترین سنگ به سنگ گرانیت سنگ بازالت است که مانند گرانیت سنگ آذرین است و دارای بسیاری از مشخصه های گرانیت است.برای مطالعه مقاله سنگ بازالت چیست لطفا کلیک نمائید .
در پایان:
سنگ گرانیت از پرکاربردترین و مستحکم ترین سنگ های ساختمانی است که در قسمت های مختلف ساختمان به کار می رود. به همین خاطر شناخت دقیق آن دارای اهمیت بالایی است. گرانیت سنگ آذرین مشابه سنگ بازالت است که ساختاری درشت دانه دارد. مقاومت گرانیت در برابر حرارت تا دمای ۱۵۰ تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد است. اما در برابر تغییرات دما(گرم و سرد شدن) مقاوم نیست و احتمال ترک خوردن آن وجود دارد.